Kościół św. Michała w Polkowicach

---

Historia

Wzmianki dotyczące świątyni w Polkowicach mają swoje korzenie już w roku 1366 oraz 1376. Pierwotnie była to nie trwalsza konstrukcja drewniana, która znajdowała się w południowo-zachodnim narożniku miasta. W roku 1399 dokumentowane są już informacje o proboszczu, którym był ksiądz Johanes Pisetz. Później, w roku 1510, wzniesiono kaplicę poświęconą św. Annie. W miarę upływu lat i w końcówce średniowiecza, kościół przeszedł poważne przebudowy, które zakładały użycie cegły oraz kamieni.

Obecny gotycki, jednonawowy wygląd budynku datuje się na 1679 rok. W roku 1690 dodano wieżę, która wyposażona została w drzewce chorągwi z pozłacaną kulą, wiatrowskaz w formie św. Michała Archanioła oraz krzyż. Powyżej drzwi wejściowych wieży, odkryto tablicę z inskrypcją: „Dla chwały i glorii Boga, na cześć Chrystusa i Świętego Michała Archanioła. Anno 1686, 1687, 1688, 1689, 1690.” W czerwcu 1768 roku, na dzwonnicy usunięto gontowy dach, który zastąpiono pokryciem dachówką. Frontowa część kościoła, w stylu renesansowym, przeszła renowację w 1904 roku, a na górnych narożnikach umieszczono urny. W niszy przedsionka znajduje się figura dedykowana św. Michałowi, a na północnej ścianie oraz przy wschodnim wejściu do wieży dostrzegalne są także rzeźby nagrobne.

Okres po II Wojnie Światowej

W latach po wojnie, duszpasterstwo w kościele pełnił ksiądz Johannes Doering. Następnie, ks. Eugeniusz Korczyński, w latach 1961–1963 przeprowadził wymaganą modernizację przeciekającego dachu oraz wybetonował otaczający kościół chodnik. W latach 1964-1973 w parafii pracował ksiądz Aleksander Matyka, który zainstalował nową instalację elektryczną, a równocześnie do posadzki z cementu wprowadził lastryko. Wnętrze świątyni zostało odmalowane, zakupiono nowe kinkiety, a także obraz przedstawiający Matkę Boską Częstochowską. W tym okresie powstał również nowy, posoborowy ołtarz. W 1967 roku zamieniono dach na nową dachówkę oraz sprowadzono dwa konfesjonały.

Prace renowacyjne trwały do 1973 roku, obejmując ocieplanie murów i zakładanie balustrad, a główny ołtarz cofnięto do ściany. W 1974 roku, proboszcz Kazimierz Nawrotek podjął się generalnego remontu przedsionka. W 1984 roku, proboszcz kanonik Ludwik Kośmidek przejął parafię. Niestety, stan techniczny kościoła był zły, a dodatkowe wstrząsy górnicze w Polkowicach przyczyniły się do jego pogorszenia. W lutym 1985 roku świątynia została zamknięta. W tym samym roku ZG „Rudna” zabezpieczyła budynek, lecz te działania okazały się niewystarczające, prowadząc do kolejnych zabezpieczeń przed wstrząsami górniczymi.

W latach 1992–1995 przeprowadzono generalny remont kościoła. W lipcu 1993 roku na deskach stropu odkryto obrazy. Na prostokątnych drewnianych kasetonach przedstawiono postaci ośmiu świętych: Zygmunta, Hieronima z Lwem, Weroniki, Grzegorza, Rozalii, Rocha z aniołkiem, Augustyna i Ambrożego. Polichromia drewnianego stropu, stworzona w 1683 roku, została wpisana do rejestru zabytków. Po remoncie wymieniono niemal wszystko: od sufitu po posadzkę. Kościół zyskał nowy miedziany dach, nową elewację oraz kulę na wieży.

W 2006 roku proboszczem parafii został ks. Jarosław Święcicki.

Wyposażenie

Kościół pw. św. Michała w Polkowicach zachwyca bogatym wyposażeniem, które w sposób wyjątkowy oddaje piękno stylu neogotyckiego. Ołtarz główny stanowi centralny element świątyni, zdobiony wspaniałymi figurami św. Michała Archanioła, aniołów oraz czterech ewangelistów, które po II wojnie światowej zostały przeniesione z pobliskiej kaplicy cmentarnej.

Warto zwrócić uwagę na ołtarz boczny św. Krzyża, który pełnił funkcję ołtarza głównego przed laty. W 1962 roku umieszczono tu obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy, a obok nieopodal wbudowano kamień nagrobkowy datowany na drugą połowę XVII wieku.

W wyniku epidemii dżumy, która nawiedziła Polkowice w 1680 roku, ks. proboszcz, burmistrz oraz magistrat postanowili ufundować ołtarz ku czci św. Sebastiana, a wydarzenia z tamtych czasów upamiętniono malowidłem. Naprzeciwko tego ołtarza, w 1964 roku, umieszczono obraz Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, który wcześniej znajdował się za ołtarzem głównym.

W kościele uwagę przyciąga również renesansowa chrzcielnica oraz ambona, która zdobiona jest figurami Czterech Ewangelistów, w tym postaciami św. Pawła, Aarona, Mojżesza oraz Piotra Apostoła.

Organy, prawdopodobnie zbudowane w 1854 roku przez Roberta Millera z Wrocławia, po długiej przerwie zagrały ponownie po renowacji w 1965 roku. W kaplicy św. Anny możemy podziwiać gotyckie sklepienie, a ołtarz neogotycki, co tworzy spójną całość architektoniczną.

Prace renowacyjne i konserwacyjne odbywają się niemal nieprzerwanie do dziś, a podczas nich odnowione zostały ołtarze, figury oraz obrazy. W 1993 roku zainstalowano trzy nowe dzwony, a w 1996 roku, dzięki wsparciu ofiarodawców, do okien kościoła wstawiono witraże.

W 2000 roku zdemontowano stare, zniszczone organy i zamontowano nowe, mechaniczne, które posiadają dwa manuały oraz pedał. Szafa organowa wykonana jest z dębowego drewna, a prospekt w stylu neogotyckim dzieli się na pięć sekcji. Renowacji poddano również stacje Drogi Krzyżowej oraz ołtarz, na którym przed odnowieniem znajdował się obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Obecnie można tam podziwiać jedną z większych figur oraz odnowione balustrady.

Otoczenie

Przed budynkiem kościoła św. Michała w Polkowicach widnieje figura św. Jana Nepomucena, której obecność nie jest jedynym interesującym elementem otoczenia. W 1966 roku z cmentarza parafialnego został przeniesiony stary kamienny krzyż oraz kamienna kapliczka, które umieszczono obok świątyni. Te obiekty są powszechnie określane odpowiednio jako krzyż pokutny oraz kapliczka pokutna.

Nazwa „krzyż pokutny” i „kapliczka pokutna” wywodzi się z tradycji średniowiecznych, w której zabójcy fundowali takie obiekty w ramach pojednania z rodzinami ofiar, aby uniknąć krwawej zemsty. Warto jednak zauważyć, że w przypadku polkowickiego krzyża i kapliczki, brak jest jakichkolwiek dowodów na ich powiązanie z tą praktyką. U podstaw tego przypuszczenia leży jedynie nieuzasadnione założenie, że wszystkie stare kamienne krzyże oraz kapliczki muszą mieć pokutny charakter, co w rzeczywistości nie jest regułą.

Ostatecznie, historia ich fundacji może być znacznie bardziej zróżnicowana, podobnie jak w przypadku innych krzyży i kapliczek, które zdobią naszą przestrzeń. Niestety, legenda o pokutnym charakterze polkowickiego krzyża oraz kapliczki zyskała na popularności, do tego stopnia, że zaczęła być traktowana jako fakt. Informacje te często pojawiają się w lokalnych publikacjach, informatorach oraz przewodnikach, bez zaznaczenia, że są to jedynie hipotezy pozbawione bezpośrednich dowodów.

---

Oceń: Kościół św. Michała w Polkowicach

---